Obezite, günümüzde gelişmekte olan ülkelerde önemli ve yaygın bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkar. Canlılarda beslenme, anne karnında başlar ve ölene kadar sürer. Beslenme, canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için yeterli ve gerekli besinleri dengeli bir şekilde vücutlarına alması demektir. Hayatın içinde canlıların durumlarına göre farklı miktarlarda enerjiye ihtiyaçları vardır. Sağlıklı bireylerde gerekli olan bu enerji dengeli biçimde alınmalıdır; yani alınan enerji ile harcanan enerji eşit olmalıdır. Şayet alınan enerji miktarı harcanan enerji miktarından fazla ise vücutta yağ birikmesi gerçekleşir ve bu durumda obezite ortaya çıkar. Günümüzde yaşam koşullarını kolaylaştıran aletler, araçlar ve bazı makineler hareketliliği azaltır. Obezite Tanımı ve Erken ÖnlemlerObezite, vücutta aşırı miktarda yağ depolanmasıdır. Obezite, daha bebeklik döneminde başladığına göre tedbirler çok erken dönemlerde alınmalıdır. Bebeklik döneminde ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenme ve daha sonraki dönemlerde 2 yaşına kadar anne sütü ile ek gıdalara başlanması, ileride obezite ve diğer hastalıklardan korunmayı sağlar. Obezite Testi YöntemleriObezite testi iki yöntemle hesaplanabilir:
Vücut Kitle İndeksine Göre HesaplamaBoy uzunluğunun karesi kiloya bölünerek hesaplanır. 30 sayısı kritiktir.
Bel Çevresine Göre HesaplamaBel çevresine göre yapılan hesaplamada, erkeklerde bel bölgesi 94 cm geçtiği zaman obezite riski başlar. 102 cm geçtiğinde ise yüksek risk oluşmuş demektir. Kadınlarda ise bel çevresi 80 cm aştığında risk artmıştır. 88 cm geçmişse yüksek risk söz konusudur. Obezite NedenleriObezitenin çeşitli nedenleri vardır:
Obezitenin Vücutta Yağ Dağılımına Göre ÇeşitleriElma Tipi ObeziteYağ, vücutta çoğunlukla bel ve gövde kısmında toplanır. Elma tipi yağlanmaya erkek modeli yağlanma da denir. Diğer yağlanma çeşitlerine nazaran daha tehlikeli yağlanma olarak bilinir. Kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere birçok ciddi hastalığa zemin hazırlar. Kişinin yaşam kalitesini bozar ve süresini kısaltır. Armut Tipi ObeziteVücutta yağ miktarı kalçalarda ve basenlerde toplanmıştır. Elma tipi yağlanmaya nazaran daha az tehlikelidir. Obezite Hastalığının Başlama Zamanına Göre ÇeşitleriHipersellüler ObeziteÇocuklarda çokça görülen tipidir. Çocukların vücudundaki yağ hücrelerinde artış meydana gelerek oluşur. Hiperplastik ObeziteBüyüklere özgü obezite çeşididir. Çocukluk döneminde görülenden farklı olarak yağ hücreleri sayıca değil, hacim olarak büyüyerek oluşur. Obezitenin Ortaya Çıkma Sebebine Göre ÇeşitleriGenetik ObeziteAnne, baba veya aile bireylerinin birinde obezite olması, kişide görülme riskini %8 oranında artırır. Basit ObeziteGenellikle şişmanlığa sebep olan bir nedenin bulunamadığı, beslenme tarzında yapılan yanlışlar sonucunda ortaya çıkan obezitedir. Bu tip obezitede kişiler şekerli gıdaları ve hazır besinleri aşırı tüketirler. Sekonder ObeziteEnder görülen şeklidir. Sekonder obezite, adından da anlaşılacağı üzere doğuştan olmayıp, sonradan kullanılan ilaçlar yüzünden, endokrinle ilgili problemlerden veya birtakım genetik sorunlardan oluşur. Obezite hastaları tedavi olmak için öncelikle uzman bir doktordan yardım almalıdır. Şişmanlığın sebebi ve altta yatan nedenlerin ne olduğunun araştırılması gerekir, sonrasında izlenecek yol belirlenir. Başlangıç olarak egzersiz yapmanın yanı sıra beslenme şeklinde de değişiklikler yapılır. Hastalara sağlıklı ve düzenli beslenmeleri öğretilir ve bu yaşam tarzı haline getirilir. Obezite tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem de cerrahi operasyonlardır. Birçok cerrahi yöntem vardır. Hastaya en faydalı olanı doktor ve hastanın birlikte görüşmeleriyle kararlaştırılır ve uygulanır. Hızlı, kesin sonuçlar bu metotla alındığı için diğer yöntemlere göre daha fazla tercih edilmektedir. Obezite tedavisinden sonra birçok hastada tansiyon, şeker ve diğer birtakım metabolik hastalıkların da iyileşme gösterdiği görülmüştür. Ayrıca bireylerin ilk yaşam yıllarında beslenme şekli ile obezite hastalığının ortaya çıkması arasında bir ilişki vardır. Birçok araştırmada, yaşamın ilk evresinde anne sütü verilmeyen bireylerin, anne sütü verilen bireylere göre obezite hastalığına yakalanma riskinin daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur. Bununla beraber verilen anne sütünün miktarı ve süresi, verilen tamamlayıcı gıdaların cinsi, miktarı ve verilme süreleri de obezite hastalığının ortaya çıkmasındaki önemli etkenlerdendir. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu tarafından yapılan araştırmalarda, çocuklara 6 ay boyunca sadece anne sütü verilmesi ve 6. aydan sonraki dönemde anne sütü yanında kaliteli ve güvenilir miktarda tamamlayıcı gıdaların verilmesi ve emzirmenin 2 yıl boyunca devam ettirilmesi sonucunda bireylerde kronik hastalıklara yakalanma olasılığı ve obezitenin görülme riski azaldığı ortaya konulmuştur. Obezitenin Tedavi Edilmemesi Durumunda Ortaya Çıkabilecek Sağlık SorunlarıObezitenin tedavi edilmemesi durumunda bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir:
|
Obezitenin çocukluk döneminde başladığına dair bilgi var, peki bebeklik döneminde sadece anne sütü ile beslenmenin ileride obezite riskini azalttığı doğru mu?
Cevap yazAlpçetin, bebeklik döneminde sadece anne sütü ile beslenmenin ileride obezite riskini azalttığına dair bilimsel araştırmalar bulunmaktadır. Anne sütü, bebeklerin ihtiyacı olan tüm besin öğelerini içerir ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca, anne sütü ile beslenen bebeklerin, formül mama ile beslenen bebeklere göre daha dengeli bir kilo alımı gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu nedenle, sadece anne sütü ile beslenmenin ileride obezite riskini azaltabileceği düşünülmektedir. Ancak, genetik ve çevresel faktörlerin de obezite üzerinde etkili olduğunu unutmamak önemlidir.